Từ chối đăng ký thế chấp đối với bên nhận thế chấp là cá nhân. Đúng hay sai?

Câu hỏi:

Gần đây, tôi có cho ông A vay số tiền 1.100.000.000 đồng. Để đảm bảo cho nghĩa vụ trả nợ của mình, ông A đồng ý thế chấp cho tôi quyền sử dụng đất của ông, trong trường hợp ông A không thanh toán cho tôi đúng hạn thì tôi có quyền yêu cầu cơ quan chức năng xử lý tài sản này để thu hồi tiền vay.

Tuy nhiên, khi tôi yêu cầu được công chứng Hợp đồng thế chấp nêu trên thì các Phòng công chứng tại địa phương đều từ chối công chứng. Tôi liên hệ Văn phòng đăng ký đất đai thì cũng được trả lời tương tự với lý do chỉ chấp nhận bên nhận thế chấp là tổ chức tín dụng. Tôi rất cần ý kiến tư vấn của Luật sư trong trường hợp này để bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của mình?

Trả lời:

Theo quy định tại điểm g khoản 1 Điều 179 Luật Đất đai 2013 thì hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất có quyền: “Thế chấp quyền sử dụng đất tại tổ chức tín dụng được phép hoạt động tại Việt Nam, tại tổ chức kinh tế khác hoặc cá nhân khác theo quy định của pháp luật”. Cũng theo quy định tại Điều 317 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì “Thế chấp tài sản là việc một bên dùng tài sản thuộc sở hữu của mình để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ và không giao tài sản cho bên kia”, tài sản theo quy định tại Điều 105 Bộ luật dân sự năm 2015 bao gồm “vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản”. Như vậy, pháp luật dân sự cho phép các bên được tự do thỏa thuận về việc xác lập, thay đổi, chấm dứt các quyền và nghĩa vụ dân sự, trong đó có quyền được dùng tài sản thuộc sở hữu của mình để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự đối với bên kia trong giao dịch dân sự.

Mặt khác, cần phải hiểu rằng việc cho vay giữa các bên là giao dịch dân sự giữa các cá nhân với nhau, chịu sự điều chỉnh của Bộ luật dân sự 2015. Không thể dùng Luật các tổ chức tín dụng để áp dụng trong quan hệ vay dân sự giữa các cá nhân, rồi từ đó chỉ chấp nhận bên nhận thế chấp là tổ chức tín dụng và từ chối quyền của các cá nhân khác.

Có thể thấy rằng, việc từ chối công chứng hợp đồng thế chấp, từ chối đăng ký thế chấp đối với trường hợp bên nhận thế chấp là cá nhân là trái với quy định của Luật Đất đai, Bộ luật dân sự đã viện dẫn ở trên.

Anh/chị có thể thực hiện quyền khiếu nại/khởi kiện theo quy định pháp luật để bảo vệ quyền lợi của mình trong vụ việc nêu trên.

Luật sư Phạm Ngọc Hải